'Het is tijd om te luisteren naar mensen met een auditieve beperking'
Toen ik op mijn 34e aan de opleiding tot ergotherapeut begon, viel ik enorm door de mand. Ik volgde deze opleiding namelijk in België en spraakafzien en luisteren waren niet meer genoeg om mijn auditieve beperking te compenseren. Met hoortoestel versta ik in een ideale situatie ongeveer 50% van wat er gezegd wordt en door de combinatie van geluid, mensen goed aankijken, kennis van de context van het gesprek en een hoop gokken en puzzelen, kan ik een gesprek voeren en lijkt het alsof er niets aan de hand is. Maar dat kost ontzettend veel energie en datzelfde geldt voor alle andere mensen met een auditieve beperking. En dat is een hele grote groep: 10-11% van alle mensen in Nederland.
Tijdens mijn opleiding verbaasde ik me er al over dat er helemaal geen aandacht werd besteed aan auditieve beperkingen en hoe beperkt de kennis van ergotherapeuten is. Als ergotherapeut leer je mensen met een beperking om in het dagelijks leven mee te gaan, maar ik liep hier tegen heel veel onbegrip aan. Ik deed mijn afstudeerscriptie over auditieve beperkingen en daaruit is mijn bedrijf ThuisHoren Ergotherapie ontstaan.
Mensen met een auditieve beperking zijn een onzichtbare doelgroep
Mensen met een auditieve beperking zijn een onzichtbare doelgroep. Ze laten zich niet zien en al helemaal niet horen, dat maakt het lastig. Mensen zien gehoorverlies als een ouderdomsklacht die verholpen kan worden met een hoortoestel, zoals slechter zien verholpen kan worden met een leesbril, maar zo werkt het niet. Een hoortoestel versterkt álle geluiden en die constante stroom van input zorgt al snel voor overprikkeling. Daardoor gaan mensen niet meer naar hun sportclub, waar ze door de muziek niemand meer kunnen verstaan, of nodigen ze minder mensen uit voor verjaardagen, omdat mensen daar door elkaar praten. Zo raken ze steeds meer geïsoleerd.
De schakel tussen de audioloog en het dagelijks leven
Ik werk zelf vooral met (werkende) volwassenen en senioren en vorm voor hen de schakel tussen de audiologieketen en de dagelijkse praktijk. Het audiologisch centrum en audiciens helpen hen aan een hoortoestel en zorgen dat dat in een klinische setting goed werkt, maar het gebeurt regelmatig dat het toestel thuis in de kast belandt, omdat de cliënt er niet goed mee weet om te gaan. Dan kan ik het verschil maken. Vanaf mijn geboorte heb ik als het ware een extra papiertje erbij gekregen als ervaringsdeskundige, waardoor ik heel goed weet hoe het écht is om een auditieve beperking te hebben. Mijn eigen ervaring is echter nooit het verhaal van mijn cliënt, ik kijk altijd naar hun persoonlijke situatie en behoeften.
Wanneer ik bij zo’n cliënt thuis langskom, merk ik bijvoorbeeld gelijk dat de akoestiek slecht is. In een huis met harde vloeren en geen gordijnen wordt geluid overal weerkaatst. Organiseer daar een kringverjaardag en geen wonder dat mensen gek worden! Ik ben als één van de weinige ergotherapeuten een voorstander van tapijt, want voor mijn cliënten maakt dat ontzettend veel verschil. Ik heb meegemaakt dat een cliënt binnen een week al gordijnen had opgehangen en we daarna samen een plan maakten om tapijt te plaatsen op strategische plaatsen, waardoor ze nog steeds veilig met haar rollator kon lopen maar wel kon profiteren van verbeterde akoestiek in huis.
Ik kan eindeloos veel voorbeelden geven van uitdagingen waar mensen met een auditieve beperking tegenaan lopen en de oplossingen die daarbij kunnen helpen. Denk bijvoorbeeld aan veiligheid. Dat kan directe veiligheid zijn, zoals waarschuwende systemen voor rookmelders, alarmsystemen en deurbellen, maar ook iemands gevoel van veiligheid. Onlangs was ik bij een cliënt in het ziekenhuis, die steeds ontzettend schrok wanneer iemand de kamer binnenkwam. Ik heb daar een systeem geplaatst met magneetjes, wat zorgt dat zij een signaal krijgt wanneer de deur opengaat. Voor de verpleegkundigen was dat iets waar ze nooit bij stil hadden gestaan. Overal waar ik kom merk ik dat er ineens allemaal kwartjes vallen bij naasten en andere professionals, terwijl de cliënt zelf zich eindelijk gehoord en begrepen voelt.
Het is tijd om te luisteren
Ik ben de enige eerstelijns ergotherapeut met een specialisatie in auditieve beperkingen. Naast het ondersteunen van cliënten zet ik me er ook voor in om andere ergotherapeuten en professionals meer te leren over deze doelgroep. Tijdens de bijscholingen die ik verzorg leer ik hen een stukje basiskennis over auditieve beperkingen en ga ik uitgebreid in op interventies: wat kunnen ergotherapeuten doen om cliënten met een auditieve beperking te ondersteunen? Wat kunnen ze zelf doen, naar wie kunnen ze doorverwijzen en waar kunnen ze terecht met hun eigen vragen? En na elke scholing merk ik weer, als ik mensen heb gesproken, zijn ze om.
Nieuwe technieken en interprofessionele samenwerking
Kwaliteitsregistratie is voor mij belangrijk omdat ik daarmee laat zien dat ik altijd up-to-date ben en dat ik nieuwe ontwikkelingen en technieken durf aan te pakken. In mijn eigen bijscholing kies ik onderwerpen die relevant zijn voor mijn doelgroep. Valpreventie bijvoorbeeld, omdat het evenwichtsorgaan ook in het oor zit. Ook cursussen over burn-outs zijn relevant, want mensen met een auditieve beperking hebben daar een verhoogde kans op. Ik volg ook regelmatig bijscholing die eigenlijk bedoeld is voor andere professionals. Ik stuur dan een e-mail met de vraag of ik erbij kan zijn en vaak ben ik dan de enige ergotherapeut in een groep van bijvoorbeeld bedrijfsartsen en audiciens. We werken allemaal rondom de cliënt, interprofessioneel samenwerken vind ik daarom heel belangrijk.
Probeer eens om bijscholing en activiteiten te vinden over auditieve beperkingen
Ik wil paramedici graag meegeven dat ik benaderbaar ben. Stel me gerust je vragen, ik denk graag met je mee! Maar durf ook eens een audicien te benaderen en ga in gesprek over hoe je het hoortoestel van een cliënt goed kan afstemmen. Kijk samen wat er nog meer kan! Wanneer je bij een cliënt bent met een hoortoestel, vraag vooral eens hoe hij of zij het gebruikt en hoe communicatie voor hem of haar werkt, ook als je diegene voor iets anders bezoekt. En ga je aan de slag met je herregistratie? Probeer eens om bijscholing en activiteiten te vinden waarmee je je kennis over auditieve beperkingen vergroot en leert hoe je men vanuit jouw vakgebied beter kunt ondersteunen.
