Judith Smit is Instituutsdirecteur Paramedische Studies aan de Hogeschool Utrecht en medeoprichter van het programma HU Gezond&Wel, waarbij het sociale domein en het gezondheidsdomein samenkomen door interprofessioneel samen te werken in de praktijk. Haar roots liggen in de logopedie, een vakgebied waarin ze achttien jaar actief is geweest als logopedist, praktijkhouder en docent. Daarna maakte ze de overstap naar managementfuncties bij verschillende hogescholen, waar ze zich inzet voor de verdere ontwikkeling van paramedische studies; met een andere focus meer aandacht besteden aan kwaliteit van leven. In dit interview vertelt ze meer over hoe paramedici van nu zich kunnen voorbereiden op de toekomst.
Roots in de logopedie
Ik ben logopedist geworden omdat ik een beroep met veel autonomie zocht in de gezondheidszorg. De bandbreedte van het vak logopedie sprak me zeer aan. Toen ik midden jaren ’80 afstudeerde was hier in Nederland geen werk te vinden voor diverse zorgprofessionals. Daarom ben ik in Duitsland aan de slag gegaan, waar destijds grote nood was aan paramedici. Ik was opgeleid op bachelorniveau, in Duitsland werd destijds alleen MBO niveau aangeboden. Door dit verschil in opleiding werd ik al snel gevraagd om als docent logopedie aan de slag te gaan. Ik vond dat ik als onderwijzer heel goed moest weten wat ik deed, wat me ambitieus heeft gemaakt. Jarenlang combineerde ik een eigen praktijk, met het opleiden van logopedisten en als aanbieder van post-initiële cursussen.
Terug naar Nederland
Toch begon Nederland op een gegeven moment weer te kriebelen. Ik ging bij de Hogeschool Utrecht aan de slag als docent logopedie en als coördinator internationalisering, waar mijn band met Duitsland goed van pas kwam. Na korte tijd werd ik het hoofd van de opleiding. Na negen jaar vond ik het tijd worden om plaats te maken voor een ander en maakte ik de overstap naar het sociale domein, in de rol van Instituutsdirecteur Social Work bij Hogeschool Inholland. Dat is voor mij een enorme eye-opener geweest. Vanuit de logopedie was de specifieke hulpvraag van de patiënt mijn vertrekpunt. In het sociale domein leer je juist naar het leven en de omgeving van de persoon als geheel te kijken.
Al snel maakte ik de overstap naar de HAN als Instituutsdirecteur Paramedische Studies. Daarin lagen natuurlijk mijn roots. Toen diezelfde functie vrij kwam bij de HU, mijn oude hogeschool en in de stad waar ik woon, kon ik de verleiding niet weerstaan om terug te gaan.
In al deze functies heb ik veel geleerd. Ik denk dat werken op verschillende plekken belangrijk is, het verrijkt je loopbaan. In Nijmegen was de samenwerking tussen het sociale en gezondheidsdomein vanzelfsprekender dan in Utrecht, dus was dat één van de eerste dingen die ik heb aangepakt. De opleidingen stonden er goed voor, maar op het gebied van interprofessionele zorg konden stappen worden gezet. De zorgen in het land zijn zo groot, dat moeten we gezamenlijk aanpakken. De docentonderzoekers in Utrecht hadden hiervoor hele goede plannen op papier gezet en het was tijd om daar gas op te geven.
Interprofessioneel samenwerken in de praktijk
We hebben professionals nodig die heel goed zijn in hun eigen vak, maar ook weten wat ze niet kunnen en wanneer ze anderen nodig hebben om mensen zo goed mogelijk te helpen. Het sociale en gezondheidsdomein komen hierin samen: verpleegkundigen, sociaal werkers en (para-)medici. Samen achterhalen zij waar mensen bij gebaat zijn. Is dat bijvoorbeeld aandacht voor eenzaamheid? Schulden? Een zere knie of slechte ogen? Dat is voor zorgprofessionals even wennen, want we zijn erop gericht om vanuit onze eigen expertise te denken. Wanneer iemand vaak valt, zal de ene zorgverlener het lichaam willen trainen, want sterke spieren houden je overeind. De ander zal eerst denken aan de bijwerkingen van medicatie, die soms zorgen voor een minder goede balans. En weer een ander zal de ogen willen testen, want wie slecht ziet, loopt meer risico op vallen. Ieder perspectief komt vanuit een bepaald specialisme. Bij interprofessionele samenwerking zijn we ons daarvan bewust en kijken we verder dan alleen ons eigen vakgebied, waarna we kunnen bepalen wat het belangrijkst is.
In de zorg kijken we vooral naar het individu of de zorgvraag; in het sociale domein kijken we naar het systeem om de persoon en de zorgvraag heen. Beide vakgebieden worden wijzer van elkaar.
Vanuit het programma HU Gezond&Wel brengen we dit in de praktijk. Nu komen jaarlijks zo’n 1500 studenten hiermee in aanraking en inmiddels is het interprofessionele onderwijs in de praktijk al bij twaalf opleidingen in het curriculum ingebed. Het is uiteindelijk de bedoeling dat alle 10.000 studenten uit het sociale en het gezondheidsdomein hiermee in aanraking komen tijdens hun studie. Op steeds meer locaties wordt een hybride leeromgeving gecreëerd, waarbij studenten uit verschillende disciplines in de praktijk samenwerken met de professional en het liefst ook gekoppeld aan onderzoek.
Er komt een hoop lobbywerk bij kijken. Het is overal ontzettend druk en verandering kost tijd. Alleen samen kunnen we uitvinden welke vorm van interprofessioneel samenwerken het best werkt. Dat moeten we vervolgens vertalen naar passend onderwijs waarbij gedeelde interprofessionele leeruitkomsten het vertrekpunt zijn. Hiervoor is afstemming met veel partijen nodig. Dat is heel hard werken en we geven niet op; we bouwen aan iets waar we allemaal beter van worden en dat geeft ons vleugels.
Investeer in de toekomst
De wereld verandert snel en daarmee ook het appèl op paramedici. Professionals worden erg getoetst op hun wendbaarheid en dat is iets waar KP, ADAP en KLP bij kunnen helpen. Met hun rollen op het gebied van registreren, accrediteren en de klachtencommissie hebben ze echt invloed op de kwaliteit van de paramedische zorg. Het is voor paramedici heel belangrijk om mee te gaan met alle ontwikkelingen die plaatsvinden. Daar kun je in je keuze voor deskundigheidsbevorderende activiteiten rekening mee houden. Kies vooral voor de onderwerpen die nu het belangrijkst zijn, zoals digitalisering en beroepsoverstijgende samenwerking.
Aan de paramedici wil ik vragen om eens uit te zoomen. Kijk verder dan wat je elke dag zelf doet; kijk waar mensen in ons land behoefte aan hebben. Hoe kun jij daaraan bijdragen? En met wie kun je samenwerken om de meeste impact te maken?
Er zijn allerlei platforms en podia waar je met ideeën terecht kunt en met anderen in gesprek kunt gaan. Kies een plek die je inspireert en waar je het gevoel hebt iets te kunnen doen met elkaar, en blijf daar trouw aan. Sla de handen ineen met professionals in je eigen omgeving en begin klein. Ik wil je ook aanraden om contact op te nemen met hogescholen in je buurt. Alle hogescholen willen initiatieven rond interprofessioneel samenwerken in de praktijk graag aan zich binden. We zijn allemaal rijke leeronderzoeksomgevingen aan het bouwen en willen dat graag samen doen met paramedici in het veld. Dat is een investering in je toekomst en ik beloof je, dat maakt je werk veel leuker! Als paramedicus ben jij van enorme waarde voor de maatschappij.
